گرچه ریشه ترخون را روسیه و سیبری می‌دانند، اما ایرانی‌ها از گذشته با آن آشنایی داشتند و این گیاه هم برایشان مصرف خوراکی داشت و هم دارویی. گلباف در استان کرمان با ۲۸ روستا به شهر ترخون شهره شده است و مرغوب‌ترین ترخون ایران با توجه به شرایط آب و هوایی و خاک مناسب در این منطقه تولید می‌شود.
مدیر جهاد کشاورزی شهر گلباف می‌گوید: «پیشینه کشت ترخون در گلباف زیاد است، اما در چند سال گذشته اهمیت آن افزایش یافته. در سال‌های اخیر، اهالی منطقه متوجه شدند که گیاه ترخون نه تنها به عنوان سبزی خوردنی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بلکه دارای اسانسی با خواص دارویی بسیار بالا نیز هست. این اسانس در فرآورده‌های دارویی و به ویژه در تولید مواد بیهوشی کاربرد دارد.»
ابراهیم محمدخانی با بیان اینکه سطح زیر کشت ترخون در سال‌های اخیر از حدود ۸۰ هکتار به ۱۲۰ هکتار افزایش یافته است، می‌افزاید: «کیفیت بالای ترخون گلباف موجب شده است کشورهای پیشرفته مانند آلمان از اسانس آن در تولید داروهای بیهوشی بهره ببرند.»
به گفته او، ترخون از خانواده نعناع است و علاوه بر مصرف خوراکی در صنایع آرایشی، بهداشتی و دارویی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اشتغال‌زایی با ترخون
تولید انبوه ترخون باعث اشتغال‌زایی بسیاری شده است. به گفته مدیرجهاد کشاورزی گلباف، اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم از طریق کشت ترخون در منطقه بسیار چشمگیر بوده است.
ابراهیم محمدخانی می‌گوید: «به عنوان نمونه، با راه‌اندازی کارگاه فرآوری گیاهان دارویی، زمینه اشتغال برای بسیاری فراهم شده است. همچنین کشاورزان و کارگران بسیاری در فرآیند کاشت، برداشت و فرآوری این گیاه مشغول به کار هستند.»
او تاکید می‌کند: «صرفه اقتصادی کشت ترخون در سال جاری به دلیل افزایش قیمت محصول، موجب استقبال بیشتر کشاورزان شده است. برنامه‌ریزی‌هایی نیز برای صادرات این محصول به کشورهای اروپایی از جمله آلمان صورت گرفته است. با وجود محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، صادرات از طریق کشورهای واسطه انجام می‌شود.»
فرایند خشک‌سازی
در فرآیند خشک‌سازی ترخون، دقت زیادی به عمل می‌آید. پس از برداشت، گیاه در محیط‌های بسته و با استفاده از فناوری مخصوص خشک شده تا کیفیت اسانس حفظ شود. سپس در بسته‌بندی‌های خاص آماده عرضه داخلی و صادراتی می‌شود. عملکرد ترخون خشک ۲ تن در هر هکتار است و آبیاری گیاه ترخون به سه روش صورت می‌گیرد؛ غرقابی، جوی و آبیاری نوار تیپ.
