سپه‌وند: به هیچ وجه غنی‌سازی را به صفر نمی‌رسانیم

باخیش خبر : وضعیت فروش نفت ایران پس از فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» به یکی از چالش‌های اصلی در حوزه اقتصاد کشور تبدیل شده است. اگرچه مقامات رسمی اعلام می‌کنند که مسیرهای اصلی صادرات نفت همچنان باز است، اما بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که فعال‌سازی این مکانیسم، تأثیر قابل‌توجهی بر درآمدهای نفتی کشور گذاشته است. به باور این تحلیلگران، تدوین راهبردهای جدید برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و توسعه راهکارهای عملی برای مقابله با تحریم‌ها، بیش از گذشته ضروری به نظر می رسد.
 رضا سپهوند، عضو هیات رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی معتقد است: ما از ابتدای انقلاب تحت تحریم های غرب بودیم لذا روش های مناسب را برای دور زدن تحریم ها آموختیم و توانستیم اقتصاد خود را پیش برده و در حوزه استخراج نفت و توسعه نیروگاه ها گام برداریم. با تجربه ای که در این مسیر کسب کردیم، با اعمال مکانیسم ماشه هم می توانیم بر تحریم ها غلبه کنیم.
وی همچنین در خصوص از سرگیری مذاکرات، اظهار داشت: از سر گیری مذاکرات بستگی به خواسته های آمریکایی ها دارد. تاکنون طبق اظهارات اخیر مقامات ارشد کشور، از جمله آقای عراقچی، جمهوری اسلامی ایران هنوز به چهار بندی که طرف آمریکایی مطرح کردند، چراغ سبز نشان نداده است.
در ادامه متن گفت وگوی شفقنا با رضا سپهوند، عضو هیات رئیسه کمیسیون انرژی مجلس را می خوانید: 
از سال های پیش و خصوصا بعد از فعال سازی مکانیسم ماشه، نگرانی هایی در خصوص فروش نفت در زمان تحریم ها همچنان مطرح است و براساس گزارش ها آمریکایی ها تحریم های جدیدی را نیز به تحریم های قبلی خود اضافه کرده اند. با این وجود به نظر شما وضعیت فروش نفت ایران در آینده و خصوصا در ۶ ماهی پایانی سال به چه صورت خواهد بود؟
مکانیسم ماشه با اینکه یک کار خلاف موازین و معاهده بین المللی بود که در برجام بسته شد، اما فعال سازی آن روی مباحث تجاری و اقتصادی ایران قطعا تاثیر خواهد داشت و تاثیرات آن را در هفته ها و روزهای گذشته دیدیم که تحریم های جدیدی را علیه ایران تنظیم کردند که شاهد تحریم‌های پالایشگاه ها و پتروشیمی های چین در روزهای گذشته است تا نتوانند نفت ایران را خریداری کنند. مسدود کردن بعضی از حساب های ایران در کشورهای اروپایی هم از جمله تلاش غرب برای تحریم ایران است؛ ما از ابتدای انقلاب تحت تحریم های غرب بودیم لذا روش های مناسب را برای دور زدن تحریم ها آموختیم و توانستیم اقتصاد خودمان را پیش برده و در حوزه استخراج نفت و توسعه نیروگاه ها گام برداریم. من فکر می کنم با تجربه ای که در این مسیر کسب کردیم، با اعمال مکانیسم ماشه هم می توانیم بر تحریم ها غلبه کنیم.
یکی از مباحثی که مطرح می شود تقویت و توسعه دیپلماسی اقتصادی با کشورهای همسایه و هم‌پیمان ایران است؛ با توجه به تشدید فشاری که آمریکا بر متحدان ایران آورده، آیا این امر امکان پذیر است؟
مکانیسم ماشه بر اساس آنچه در برجام قرار داده شد، حول محور مسایل هسته ای است، ولی در مورد سایر مسایل مطرح نشده است. بنابراین ما با ۱۵ کشور همسایه تبادل انرژی و تجاری داریم که شامل مکانیسم ماشه نمی شود لذا مشکلی در این خصوص نداریم.
دیپلماسی اقتصادی ایران خصوصا با کشورهای آمریکای جنوبی و آفریقایی چقدر طی سال های اخیر به اهداف رسیده است؟ اگر پاسخ منفی است چه موانعی بر سر راه رسیدن به این اهداف وجود دارد؟
از جمله موانعی که بر سر راه توسعه تجارت با کشورهای آمریکای جنوبی و آفریقایی وجود دارد، این است که آمریکا بر روی شرکت های این کشورها فشار زیادی می آورد تا نتوانند با ایران قراردادهایی را منعقد کنند؛ اما مانع دیگر بحث تجارت دریایی است که به دلیل اینکه این کشورها در قاره های دیگری قرار دارند ما برای مبادلات تجاری، از کشتیرانی استفاده می کنیم که تحت تحریم قرار گرفته است؛ لذا از روش های مختلف برای دور زدن تحریم ها استفاده می کنیم که بعضی از این روش ها شناسایی شدند؛ بنابراین مجبوریم که روش ها را تغییر دهیم. در وزارت امور خارجه تلاش می شود تا دیپلماسی اقتصادی ما فعال تر و تجار ما به همراه وزارت خارجه بتوانند با این کشورهای ارتباطات بیشتری را بگیرند و در این راستا تحریم های اعمال شده را دور بزنند.
وضعیت فروش نفت و گاز ایران خصوصا با کشورهای همسایه را چطور ارزیابی می کنید؟ بر اساس گزارش ها قطر در برداشت از میادین مشترک از ایران پیشی گرفته، چه اقداماتی برای جبران این عقب ماندگی اتخاذ شده است؟
قطر سرمایه گذاری های زیادی برای بهره برداری از میادین مشترک، انجام داده است. ولی ایران بعد از فعال سازی فاز ۱۴ پارس جنوبی توانست بخشی از آن را جبران کند؛ در حال حاضر هم با مشکل جدی کاهش فشار میادین گازی مواجه هستیم که برای جبران این کاهش فشار به ۱۷ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز داریم که دولت و مجلس در همین راستا برای حل آن جلسات متعددی با حضور وزیر نفت برگزار کردند تا بتوانیم این سرمایه گذاری را در نیمه دوم سال و در سال آینده داشته باشیم. این فشار افزایی کار پر هزینه است و نیاز به تکنولوژی جدیدی دارد اما قراردادهایی بسته شده است تا بتوانیم دکل های فشار افزایی را در آنجا مستقر کنیم.
همانطور هم که اشاره کردید طی ماه ها و سال های اخیر با ناترازی انرژی و قطعی مکرر برق در تابستان و افت فشار گاز در زمستان مواجه بودیم؛ آیا در ادامه سال، این ناترازی ها را خواهیم داشت؟
ناترازی های موجود حاصل عدم سرمایه گذاری موثر و مطابق با افزایش مصرف در طول یک دهه گذشته است؛ یعنی در طول یک دهه گذشته دائما میزان مصرف ما بالا رفته است اما به همان اندازه نتوانستیم میزان تولید را افزایش دهیم؛ گاز را در تمام روستاها و شهرها گسترش دادیم و ضریب پوشش را به بالای ۹۸ درصد رساندیم اما فشار افزایی را در میادین گازی انجام ندادیم؛ بنابراین ناترازی وجود خواهد داشت اما طبق گزارش هایی که وزارت نفت و سازمان ملی گاز در کمیسیون انرژی ارائه کردند میزان قطعی گاز در نیمه دوم سال جاری نسبت به سال قبل کمتر خواهد بود چرا که در نیمه اول سال توانستیم برای نیروگاه‌ها، ذخیره نفت گاز یا همان گازوئیل بیشتری داشته باشیم که به حدود ۳ و نیم میلیارد لیتر رسیده است که بیش از ۲ برابر سال گذشته است. همچنین از سوخت ترکیبی و در بعضی موارد هم از نفت کور استفاده خواهد شد.
بخشی از ناترازی ما مربوط به تولید برق در نیروگاه های حرارتی است که بالای ۹۵ درصد برق کشور را تولید می کنند که گاز زیادی را مصرف می کنند لذا با سوخت ترکیبی که امسال در نیروگاه ها ذخیره شده، استفاده گاز در نیروگاه ها کمتر خواهد بود که به بخش خانگی و صنعت تزریق خواهد شد. بازدهی نیروگاه های ما حدود ۲۲ تا ۲۵ درصد است. میانگین عمر نیروگاه های حرارتی ما بالای ۲۰ سال است که بازدهی آنها را پایین آورده است و اکنون از نیروگاه‌های سیکل ترکیبی باید استفاده شود که بازدهی نیروگاه ها را به بالای ۵۰ درصد برساند؛ چند نیروگاه سیکل ترکیبی جدید هم وارد مدار شده و برای هدر رفت گاز باید بخش دوم که بخش بخار است را به نیروگاه حرارتی اضافه کنیم تا بازدهی نیروگاه ها ۲ برابر شود.
شکاف قیمتی بین قیمت سوخت یارانه‌ای و آزاد چه تأثیری بر اقتصاد کشور گذاشته و آیا قیمت گذاری در حوزه سوخت تاکنون بر اساس واقعیت های موجود حوزه انرژی و اقتصاد کشور صورت گرفته است؟
در توسعه اقتصادی کشورها، انرژی زیربنای اصلی است و مصرف آن بر تولید خودرو یا لوازم خانگی اولویت دارد. متأسفانه در کشور ما به دلیل ارزان‌فروشی تاریخی نفت، این دیدگاه شکل نگرفته و فرهنگ مصرف بی‌رویه حاکم شده است. این سیاست باعث شده جذابیت سوخت ما برای قاچاق به کشورهای همسایه که قیمت‌ها بسیار بالاتر است، به شدت افزایش یابد. اگر سیاست افزایش قیمت متناسب با تورم سالانه ادامه می‌یافت، امروز با این شکاف عظیم بین سوخت یارانه‌ای و آزاد مواجه نبودیم. افزایش جهشی قیمت‌ها در حال حاضر ممکن نیست، زیرا بدون افزایش متناسب درآمد مردم، فشار مضاعفی بر اقشار ضعیف وارد خواهد کرد. یکی از راهکارها، افزایش قیمت‌ها به صورت پلکانی و متناسب با افزایش حقوق است، اما روش اصلی این است که افزایش قیمت انرژی شامل برق و گاز باید حتماً با افزایش درآمد جبران شود.
در حالی که تمرکز بر افزایش قیمت سوخت است، افزایش شدید تعرفه برق، هزینه‌های سنگینی بر صنایع تحمیل کرده و حتی برخی کارخانه‌ها را مجبور به تعطیلی یا کاهش تولید کرده است. انتظار ما از دولت این است که افزایش قیمت برق نیز متناسب با افزایش درآمدها باشد، نه اینکه صرفاً برای رفع مشکل خود، بار سنگینی را بر جامعه تحمیل کند.
برخی در شرایط فعلی، از سر گیری مذاکرات را ضروری می کنند و برخی بالعکس، معتقدید روند از سر گیری مذاکرات به چه سمت و سویی خواهد رفت؟
یکی از شروط آمریکایی‌ها، غنی‌سازی صفر درصد اورانیوم است که هیچ کشوری در حالی که به تکنولوژی غنی‌سازی دست یافته و می‌خواهد به صورت صلح‌آمیز از آن استفاده کند، حاضر نیست خود را از این علم و تکنولوژی محروم سازد. ما همواره اعلام کردیم که فقط دنبال استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای هستیم و بارها و بارها اثبات کردیم. ادعاهایی که مطرح می‌شد مبنی بر اینکه ایران یک هفته، یک ماه یا یک سال دیگر به بمب اتم می‌رسد، محقق نشد؛ زیرا سلاح هسته‌ای جزو استراتژی‌های نظام جمهوری اسلامی ایران نیست و این موضوع بارها و بارها اعلام شده است. بنابراین، پذیرش این شرط برای نظام جمهوری اسلامی ایران غیرممکن است.
موضوع دومی که مطرح شد، کاهش برد موشکی و محدود کردن آن است؛ ما در کشورهای اطراف خودمان کشوری را نمی‌بینیم که برد موشک‌های خود را، آن هم در حد ۳۰۰ کیلومتر، محدود کند، یعنی ابزار دفاعی خود را از دست بدهد. ما در منطقه‌ای قرار داریم که تنش‌ها بسیار بالاست و نمی‌توانیم به هیچ وجه ابزار دفاعی خود را از دست بدهیم. ما همواره تأکید کرده‌ایم سلاح ما فقط برای دفاع از کشورمان است و ایران در حداقل سده اخیر هرگز به هیچ کشوری تجاوز نکرده، اما همواره مورد تجاوز همسایگان قرار گرفته است.
در خصوص مسائل منطقه‌ای و اولویت‌های سیاست خارجی، موضع ایران حمایت قاطع، تاریخی و بی‌قید و شرط از حق اساسی مردم فلسطین و آرمان مشروع آن‌ها در تعیین سرنوشت خود است. این حمایت با اعتقاد راسخ به لزوم تحقق تشکیل دو کشور همراه است؛ موضعی که نه تنها توسط ایران، بلکه توسط اکثریت قاطع جامعه جهانی و ۱۵۰ کشور عضو سازمان ملل متحد در قطعنامه‌های مختلف تأیید شده است. ایران همواره از هرگونه فرآیند و مذاکرات صلحی که منجر به حفظ حقوق ملت فلسطین، خروج کامل نیروهای اشغالگر و حق بازگشت آوارگان شود، حمایت کرده است.
در مورد احتمال از سرگیری مذاکرات مستقیم، ایران همواره اعلام کرده است که با هرگونه مذاکراتی که عزتمندانه، عادلانه و در راستای منافع عالیه ملی ایران باشد، مشکلی نخواهد داشت؛ و ایران در واشنگتن آماده بود و طبق گفته های آقای عراقچی آقای ویتکاف در این مذاکره حاضر نشدند. لذا مذاکراتی که عزت‌مند و در راستای منافع ملی کشور باشد، قطعا ایران با آن مشکلی نخواهد داشت.
نابراین انجام مذاکره بستگی به خواسته های آمریکایی ها دارد. تاکنون طبق اظهارات اخیر مقامات ارشد کشور، از جمله آقای عراقچی، جمهوری اسلامی ایران هنوز به چهار بندی که طرف آمریکایی مطرح کردند، چراغ سبز نشان نداده است.
از آن ۴ بند بحث حمایت از گروه های نیابتی و جبهه مقاومت در منطقه هم مطرح است که ایران بر اساس منافع خود هر زمان که نیاز به دفاع باشد، مجبور به حمایت از این گروه هاست که همه کشورها هم این کار را انجام می دهند. ایران امنیت مرزهای خود را اولویت اصلی می‌داند. در شرایطی که ثبات منطقه‌ای توسط بازیگران خارجی یا اقدامات تروریستی مورد تهدید قرار می‌گیرد، ایران حق خود را برای اتخاذ تدابیر متناسب برای حفظ امنیت داخلی محفوظ می‌داند. پس این ۴ بند که مطرح کردیم بعضی از آنها غیر قابل پذیرش است یعنی ما به هیچ وجه غنی سازی را به صفر نمی رسانیم و ملت از ما نمی پذیرند که بُرد موشکی را به زیر ۳۰۰ کیلومتر برسانیم و زرادخانه ها را نابود کنیم که اگر این کار را کنیم به سرنوشت لیبی و برخی از کشورهای منطقه دچار خواهیم شد.
من همواره گفتم که مذاکرات تصمیم نظام است، نظام هم متشکل از ارکانی مثل دولت، مجلس، شورای عالی امنیت ملی، قوه قضاییه و از همه بالاتر رهبر انقلاب اسلامی است؛ بنابراین وقتی مذاکرات مطرح می شود نظر همه این ارکان در نظر گرفته می شود. تاکنون ما به مذاکرات چراغ سبز نشان دادیم و بارها در پای میز مذاکره نشستیم اما غرب و آمریکا در این خصوص فریبکاری کردند و در حالی که در جلسه پنجم مذاکرات بودیم به ما حمله شد که عدم اعتماد را به دنبال داشت؛ لذا بازگرداندن این اعتماد کار سختی است.
در حال حاضر هم فکر نمی کنم آمریکایی ها و صهیونیست ها به فکر حمله مجدد به ایران باشند؛ تاکنون هم جریان های منطقه خصوصا مذاکره صلح صهیونیست ها با حماس پیشرفت خوبی دارد و اگر مساله صهیونیست ها با غزه حل شود، دیگر بهانه ای برای آنها در حمله به کشورهای همسایه وجود نخواهد داشت مگر اینکه دنبال توهمات قبلی خودشان در جهت تشکیل اسراییل بزرگ باشند.