در میان مشغله‌های بی‌پایان زندگی مدرن – از ترافیک سنگین گرفته تا فشارهای شغلی و نگرانی‌های مالی و خانوادگی – تهدیدی پنهان اما قدرتمند سلامت ما را نشانه رفته است: استرس روزمره. بسیاری از ما استرس را تنها واکنشی موقتی به مشکلات می‌دانیم، بی‌آنکه بدانیم این فشار مداوم می‌تواند به‌تدریج سپر دفاعی بدن، یعنی سیستم ایمنی، را تضعیف کند و ما را در برابر انبوهی از بیماری‌ها بی‌دفاع بگذارد. البته باید بدانید که استرس و اضطراب تفاوت‌های زیادی با هم دارند و یکی نیستند.
کورتیزول تا کجا مفید است؟
بدن انسان در مواجهه با یک عامل تهدیدکننده، به طور طبیعی پاسخی به نام «جنگ یا گریز» را فعال می‌کند. در این حالت، هورمون‌هایی مثل آدرنالین و کورتیزول (معروف به هورمون استرس) در بدن آزاد می‌شوند که با افزایش ضربان قلب و فشار خون، ما را برای یک واکنش سریع آماده می‌کنند. این مکانیسم در کوتاه‌مدت برای بقا ضروری است، اما مشکل از جایی آغاز می‌شود که فشارهای زندگی، این سیستم را به طور مداوم در حالت فعال نگه می‌دارد.
دکتر راضیه دهقانی، روانپزشک درباره تضعیف سیستم ایمنی توسط استرس‌های روزمره به همشهری توضیح می‌دهد: «ترشح مداوم و بالای کورتیزول در خون، اثرات مخربی بر سیستم ایمنی دارد. این هورمون که در شرایط حاد می‌تواند التهاب را کنترل کند، در بلندمدت عملکرد سلول‌های ایمنی را سرکوب می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که استرس مزمن منجر به کاهش تولید و کارآیی گلبول‌های سفید خون می‌شود. این سلول‌ها خط مقدم دفاعی بدن در برابر ویروس‌ها، باکتری‌ها و حتی سلول‌های سرطانی هستند و با کاهش تعداد و قدرت این سربازان دفاعی، توانایی بدن برای شناسایی و نابودی عوامل بیماری‌زا به شدت افت می‌کند.»
این روانپزشک درباره ارتباط استرس و تضعیف سیستم ایمنی، ابتلا به بیماری‌های ویروسی را مثال می‌زند و به زبان ساده توضیح می‌دهد: «فکر کنید بدن شما یک قلعه است و سیستم ایمنی، سربازانی هستند که از آن محافظت می‌کنند. وقتی استرس دارید، بدن شما هورمون کورتیزول (هورمون استرس) ترشح می‌کند. این هورمون مثل یک زنگ خطر دائمی است که به سربازها می‌گوید همیشه در حالت آماده‌باش باشند. اگر این زنگ خطر همیشه روشن باشد، سربازهای شما (سلول‌های ایمنی) به تدریج خسته و ضعیف می‌شوند و دیگر نمی‌توانند به درستی بجنگند. درنتیجه وقتی ویروسی مثل ویروس سرماخوردگی یا آنفلوآنزا به بدن شما حمله می‌کند، سربازهای خسته و بی‌انگیزه شما نمی‌توانند جلوی آنها را بگیرند. درنتیجه، ویروس‌ها به راحتی وارد قلعه (بدن شما) می‌شوند و شما را بیمار می‌کنند.»
