به گزارش باخیش خبر ،ناصر غلامی هوجقان ؛ بیشترین سوالات مطرح شده در این تحقیق شامل وجه تسمیه هوجقان و نقش خوانین آن در تاریخ معاصر روستا و شهرستان مرند است. همچنین، سؤالات فرعی‌تری از جمله علت به وجود آمدن هوجقان در محل فعلی، چگونگی قدرت یافتن خوانین، علل همراهی آنان با قوای استبداد و تغییر موضع آنها در شرایط مختلف و کارهای مهمی که این خوانین در سطح شهرستان مرند انجام داده‌اند، مطرح گردیده است.
وجه تسمیه و تأثیر خوانین
فرضیه‌ای در مورد وجه تسمیه هوجقان وجود دارد که این نام ممکن است از ترکیب دو کلمه «هوجا» و «قان» یا «کان» به معنای “محل استاد و فرهنگ” نشأت گرفته باشد. همچنین، در تاریخ معاصر مرند، خوانین به دلیل نمایندگی «سرورالسلطنه»، همسر مظفرالدین شاه، در ۱۱ روستای مهم و اقتصادی مرند به عنوان عوامل حکومتی محسوب می‌شدند و به همین دلیل در حوادث مشروطیت در کنار قوای استبداد قرار گرفتند. تغییر موضع آنها به نفع مشروطیت می‌تواند به دلیل کشته شدن حاج علی خان و همراهی او با شجاع نظام، حاکم مرند، باشد.
منابع تحقیق
متأسفانه، در مورد هوجقان و تاریخ معاصر آن، تحقیق خاصی صورت نگرفته و نگارنده جز چند کتاب اشاره‌شده، دسترسی به منابع دیگری نداشته است. این کتاب‌ها شامل تاریخ مشروطه احمد کسروی، قیام آذربایجان و ستارخان، مرند شهر نوح پیامبرِ فیروز یاوری و کتاب بسیار ارزشمند آقای میرهدایت سید مرندی با عنوان «نگاهی به تاریخ مرند» می‌باشند. این تحقیق عمدتاً بر اساس مصاحبه با اهالی روستا و سالمندان و بازماندگان خوانین هوجقان و بر اساس تحلیل نظرات و تجارب مشترک انجام شده است.
ساختار تحقیق
تحقیق شامل یک چکیده، پنج فصل و نتایج نهایی است. فصل اول به کلیات موضوع می‌پردازد، فصل دوم به بررسی جغرافیای انسانی، فرهنگی و اقتصادی هوجقان اختصاص دارد، فصل سوم در مورد ظهور و قدرت خوانین، فصل چهارم به بررسی پایان کار حاج علی خان و تغییر موضع حاج موسی خان و مبارزات او و فصل پنجم به کارهای خیرخواهانه حاج موسی خان و پایان کار او می‌پردازد.
وضعیت کنونی هوجقان
گرداگرد روستا پر از باغات سیب، زردآلو و آلبالو است. براساس گفته اهالی، چهل سال پیش حدود ۲۵ قنات و چشمه در سطح این روستا وجود داشت که در سال‌های اخیر به علت استفاده از چاه‌های عمیق خشک شده‌اند. طبق اظهارات اهالی، جای اصلی روستا در قسمت شرقی محل فعلی بوده که در اثر زلزله‌ای شدید به محل کنونی منتقل شده است. تاریخ این زلزله با زلزله بزرگ تبریز و مرند در ژانویه ۱۷۸۰ مطابقت دارد و بقایای قبرستان‌ها در آن حوالی هنوز قابل مشاهده است.
این تحقیق نه‌تنها به شناخت بهتر روستای هوجقان کمک می‌کند، بلکه اثری ارزشمند بر تاریخ و فرهنگ منطقه مرند خواهد بود. امید است این تلاش‌ها در آینده به شفاف‌سازی بیشتر نقش هوجقان در تاریخ معاصر آذربایجان و ایران منجر گردد.
تحقیق در مورد هوجقان: پیشینه تاریخی و حرفه‌های سنتی
هوجقان، روستایی با پیشینه تاریخی غنی، به خاطر وجود قبرستان‌های باستانی با مجسمه‌های قوچ که تا چندی پیش در این منطقه دیده می‌شدند، شناخته شده است. متأسفانه، این آثار تاریخی به تازگی به غارت رفته‌اند. همچنین، وجود تپه‌های باستانی جوانگرلر در جنوب شرقی و تپه‌های درینگه در شمال شرقی هوجقان، به همراه ساحل جنوبی رودخانه زیلبیر، نشانه‌گذار تاریخ این منطقه هستند. متأسفانه، حفاری‌هایی که در این تپه‌ها به دلیل بی‌توجهی مسئولان انجام شده، حقیقتاً غم‌انگیز است و به ارث فرهنگی ما آسیب رسانده است.
حرفه‌های سنتی و صنعت در هوجقان
از زمان‌های دور، حرفه اصلی ساکنان هوجقان بافت پارچه‌ای ویژه به نام “بز” بوده است که به “آغ بز” (بز سفید) معروف بوده است. بعدها، مدل‌های دیگری نظیر “مدل چیتی” و “باغلاما” نیز در این روستا بافته شدند. اما با ورود پارچه‌های جدید در حدود چهل تا پنجاه سال پیش، صنعت بز بافی به تدریج از رونق افتاد و به جای آن، بافت انواع فتیله، کمربند، و دیگر محصولات جابه‌جا شد.
امروزه، بافت لوازم مورد نیاز مبل از جمله اورکن، سرمه، نوار سرمه و ریش رونق دارد و چندین کارخانه بزرگ نخ‌تابی نیز در این روستا مشغول به کار هستند. بافندگی حرفه‌ای است که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد مردم روستا به آن مشغول هستند. همچنین، کارهای دیگری از جمله باغداری، کشاورزی و دامداری نیز به دلیل وجود منابع آب و چاه‌های عمیق در اطراف روستا رونق خاصی یافته است.
صنایع دیگری مانند نجاری و کابینت‌سازی نیز در روستا وجود دارد و طبق آمار مرکز بهداشت، تعداد ۲۹۲ کارگاه صنعتی در هوجقان فعالیت می‌کنند که ۴۹۳ نفر در آنها مشغول به کار هستند.
وجه تسمیه هوجقان
اسماعیل امیرخیزی در کتاب «قیام آذربایجان و ستارخان» معتقد است که نام “هجوان” مخفف هوجقان است و این روستا در چهار کیلومتری شمال مرند قرار دارد. همچنین، به اعتقاد آقای میر هدایت سید مرندی، کلمه “ایجه وان” در زبان ارمنی به معنی “فرودگاه” یا “اتراق‌گاه” است. نظریه اصلی ایشان نیز این است که پسوند “وان” به معنای “جایگاه” در بسیاری از شهرها و روستاهای آذربایجان مشاهده می‌شود.
به اعتقاد آقای حاج سلیمان هوجقانی، نوه حاجی موسی خان، کلمه “هوجه” به معنای “استاد” در زبان ترکی به همراه پسوند “کان” یا “قان” به مفهوم “محل اساتید و فرهنگ” است. نظر آقای هوجقانی به واقعیت نزدیک‌تر به نظر می‌رسد، چرا که این پسوندها در بسیاری از نام‌های شهرها و روستاهای آذربایجان، بسیاری از آنها که هیچگاه تحت تسلط قوم ارمنی نبوده‌اند، وجود دارند.
با توجه به ترکی بودن اقوام منطقه و وجود آثار باستانی و کتیبه‌ها در نزدیکی مرند، می‌توان با اطمینان گفت که کلمه “هوجه” همان معنی استاد را دارد و در هیچ یک از زبان‌های موجود در پیرامون این منطقه معنی خاص دیگری ندارد. این یافته‌ها نشان‌دهنده فرهنگ غنی و تاریخ باستانی هوجقان است و امیدوارم که تلا‌ش‌های پژوهشی در این زمینه به حفظ این میراث ارزشمند کمک کند.
تحقیق در مورد هوجقان: روستایی با پیشینه‌ای از دکتران، بازیگران و فرهیختگان
روستای هوجقان، واقع در شهرستان مرند استان آذربایجان شرقی، به عنوان یکی از روستاهای پیشرو در تولید فرهیختگان و نخبگان شناخته می‌شود. این روستا نه تنها به خاطر زیبایی‌های طبیعی و تاریخ غنی‌اش، بلکه به واسطه استعدادهای فراوانی که در زمینه‌های مختلف علمی، هنری و فرهنگی دارد، به شهرت رسیده است.
خرجی از نخبگان
هوجقان به لحاظ اجتماعی و فرهنگی مشهور است به اینکه از آن دکتران، مهندسان، معلمان، هنرمندان و بازیگران برجسته‌ای برخاسته‌اند. این امر نه تنها به اعتبار فرهنگی و علمی روستا افزوده، بلکه سبب شده تا نسلی جدید از فرهیختگان تحت تأثیر الگوهای مثبت فرهنگی و اجتماعی این منطقه تربیت شوند.
تأثیر بر جامعه
وجود این نخبگان، باعث شده که هوجقان به عنوان یک الگوی موفق در بین دیگر روستاها و شهرها شناخته شود. فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و هنرمندان اهل هوجقان در زمینه‌های مختلف، در ارتقای سطح آگاهی جامعه و ترویج علم و فرهنگ نقش بسزایی ایفا می‌کنند. این افراد در زمینه‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی فعالیت می‌کنند و با انتشار دانش و هنر خود به پیشرفت جامعه کمک می‌نمایند.
آینده‌نگری
همچنین، این روستا با تکیه بر پتانسیل‌های موجود، می‌تواند به عنوان مکانی برای پرورش استعدادهای جدید و متنوع در آینده معرفی گردد. قدم‌های مثبت در جهت حمایت از جوانان و ارائه امکانات آموزشی و فرهنگی بیشتر، می‌تواند به رشد و توسعه بیشتر هوجقان کمک کند و آن را به عنوان یکی از محوری‌ترین مراکز فرهنگی و علمی در منطقه مطرح نماید.
نتیجه‌گیری
در نهایت، هوجقان نه تنها به خاطر صنایع دستی، کشاورزی و دیگر ویژگی‌های جغرافیایی‌اش، بلکه به دلیل تولید فرهیختگان و نخبگان خود، به عنوان یک روستای شاخص در آذربایجان شرقی شناخته می‌شود. امید است که ادامه‌دار بودن این روند منجر به شکوفایی هرچه بیشتر این روستا و جلب توجهات ملی و بین‌المللی شود.
